Komercjalizacja wyników B+R nabiera coraz większego znaczenia na rynkach zagranicznych jak i Polskim. Do działań związanych z komercjalizacją wyników  B+R należy wykorzystywanie i udostępnianie wyników prac badawczo-rozwojowych w taki sposób, aby dzięki niemu możliwe było osiąganie korzyści finansowych na zasadach rynkowych.

Według definicji zawartej w „Komercjalizacja prac B+R dla praktyków”, komercjalizacja jest to : ,,całokształt działań związanych z odpłatnym udostępnianiem wyników badań podmiotom trzecim lub przenoszeniem wyników badań na takie podmioty. Prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych zajmują się podmioty publiczne jak i prywatne.” Najaktywniejszymi z podmiotów publicznych są uczelnie wyższe, instytuty badawcze i naukowe Polskiej Akademii Nauk.

Wyniki prac badawczo-rozwojowych dzieli się na następujące grupy :

• utwory w rozumieniu prawa autorskiego,
• wynalazki,
• wzory przemysłowe,
• wzory użytkowe,
• topografie.

Polski ustawodawca zdefiniował pojęcie komercjalizacji, wyróżniając dwie podstawowe ścieżki komercjalizacji: bezpośrednią i pośrednią.

Komercjalizacja bezpośrednia (udostępnienie wyników podmiotom trzecim):

Sprzedaż wyników badań naukowych, prac rozwojowych lub know-how związanego z tymi wynikami albo oddawanie do używania tych wyników lub know-how, w szczególności na podstawie umowy licencyjnej, najmu oraz dzierżawy – definicja legalna zawarta jest w art. 2 ust. 1 pkt 35 Psw

Komercjalizacja pośrednia (stworzenie osobnego podmiotu odpowiedzialnego za przeprowadzenie komercjalizacji) :

Obejmowanie lub nabywanie udziałów lub akcji w spółkach w celu wdrożenia lub przygotowania do wdrożenia wyników badań naukowych, prac rozwojowych lub know-how związanego z tymi wynikami.

Upraszczając powyższe definicje, przez komercjalizację bezpośrednią należy rozumieć proces, w którym uprawniony do wyników B+R udziela licencji bezpośrednio podmiotowi wdrażającemu te wyniki np. do produkcji według patentu i z użyciem know-how lub sprzedaje prawa.

Komercjalizacja pośrednia zaś ma miejsce wówczas, gdy posiadający prawa do wyników B+R  wnosi prawa własności intelektualnej do spółki, której zadaniem jest podejmowanie dalszych działań w celu rozwinięcia technologii do takiego poziomu, na którym stanie się ona interesująca dla podmiotu mogącego dokonać wdrożenia.

Przedmiotem komercjalizacji są wyniki badań naukowych i prac rozwojowych.

Sprzedaż praw do wyników B+R skutkuje ich przeniesieniem na nabywcę.

Podstawowymi elementami umowy takiej sprzedaży jest wskazanie przedmiotu sprzedaży (wyniku i przenoszonych praw) oraz ceny. Treść umowy będzie różniła się w zależności od rodzaju przenoszonych praw.

Występują prawne różnice pomiędzy umowami w zależności od rodzaju przenoszonych praw.

Rodzaje przychodów z komercjalizacji:

Komercjalizacja bezpośrednia:

• Licencja – Opłaty licencyjne
• Sprzedaż praw – Cena sprzedaży praw

Komercjalizacja pośrednia :

• Spółka osobowa – Podział zysku, dywidenda z akcji w spółce komandytowo-akcyjnej, warranty subskrypcyjne
• Spółka kapitałowa – Udziały lub akcje w zamian za wkład, Dywidenda w razie zysku, Wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziałów, Warranty subskrypcyjne (spółka akcyjna), Cena ze sprzedaży udziałów lub akcji (w razie wyjścia ze spółki)

Dokonując komercjalizacji wyników prac B+R, przedsiębiorstwo powinno wziąć pod uwagę możliwość dalszego prowadzenia badań, rozpowszechniania wiedzy z danej dziedziny i kwestię nieograniczania dostępu do wiedzy, która częstokroć powstała w wyniku finansowania ze środków publicznych. Stąd też, zawierając umowy licencyjne czy umowy wdrożeniowe, należy wziąć pod uwagę poniższe kwestie:

• Możliwość dalszego prowadzenia badań
• Udzielanie licencji wyłącznej
• Licencjonowanie ulepszeń i opracowań przez przedsiębiorstwo na rzecz innych przedsiębiorstw
• Możliwość nabycia ulepszeń i ich bezpłatnego wykorzystania do prowadzenia badań

Wyniki prac badawczych i rozwojowych oraz prawo do dysponowania nimi mogą stanowić realną wartość rynkową. Wartość ta może zostać zwiększona, o ile dane wyniki zostaną objęte specjalną ochroną, której szczegółowy zakres określany jest przepisami prawa. Przede wszystkim wyniki prac B+R mogą stanowić m.in.:

• Wynalazki chronione patentami
• Wzory użytkowe chronione prawami ochronnymi
• Wzory przemysłowe chronione prawami z rejestracji
• Utwory chronione prawem autorskim
• Bazy danych chronione na podstawie ustawy o ochronie baz danych, a w niektórych przypadkach także jako utwory chronione prawem autorskim
• Topografie układów scalonych chronione prawami z rejestracji.

Źródło : Komercjalizacja B+R dla praktyków 2016, Wydanie trzecie, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Warszawa 2016